Reparacje
REPARACJE, oznaczają płatności w pieniądzu, towarach, wykonywanych usługach lub przekazywanych terytoriach jednego państwa na rzecz Innego państwa lub niektórych jego obywateli ew. organizacji. W myśl prawa międzynarodowego nie jest to kara za popełnione czyny, lecz rekompensata za poniesione ofiary, szkody lub doznane krzywdy. Począwszy od I wojny światowej termin ten odnosi się wyłącznie do odszkodowań wojennych, a ich wysokość, sposób płatności oraz prawo do odszkodowań określane były przez Ligę Narodów, a potem Organizację Narodów Zjednoczonych. Płacenie r. stosowane było już wśród społeczeństw pierwotnych. Do ważniejszych, znanych w historii odszkodowań należą: żądanie Szwecji w 1648 wpłacenia 5 min f.sz. przez Święte Imperium Rzymskie, żądanie Napoleona wpłacenia 400 min franków przez rządy Austrii, Portugalii, Holandii, Włoch i niektórych państewek niemieckich, odszkodowanie Francji w wysokości 700 min franków na rzecz Świętego Przymierza na mocy decyzji Kongresu Wiedeńskiego, odszkodowanie Francji w wysokości 5 mld franków na rzecz Prus w 1871, przekazanie przez Turcję części Kaukazu na rzecz Rosji w 1878. Po I wojnie światowej zażądano od Niemiec kwoty 269 mld marek w złocie, którą obniżono potem do 132 mld. R. płacone przez Niemcy regulował plan Dawesa oraz plan Younga. Faktyczne spłaty wynosiły 36 mld marek, przy zaciągniętym od państw zwycięskich kredycie 33 mld marek. Po II wojnie żądania państw sprzymierzonych w stosunku do samych Niemiec wyniosły 320 mld doi., w tym 20 mld w formie zajęcia majątku narodowego na podstawie decyzji jałtańskiej. Duże odszkodowanie miały ponieść również Japonia, Włochy, Węgry, Finlandia, Rumunia i Bułgaria. Państwa te (oprócz Japonii) wpłaciły ok. 1,4 mld doi. Faktyczna wysokość odszkodowania poniesionego przez Niemcy i Japonię nie została dotychczas ustalona, mimo powołania w tym celu specjalnej komisji. Dawniej r. były celowym narzędziem doprowadzającym przeciwnika do upadku gospodarczego oraz jednym ze źródeł akumulacji pierwotnej. Po I wojnie światowej dzięki polityce państw zachodnich, która doprowadziła do odbudowy militaryzmu niemieckiego, nie można było wyegzekwować od Niemiec przyznanych przez Ligę Narodów należności (odmowa Hitlera). Po II wojnie światowej państwa zwycięskie same zrezygnowały z należnych im odszkodowań, kierując się względami politycznymi (zimna wojna). Do zrezygnowania z odszkodowań przyczyniły się również powody natury ekonomicznej — r. straciły swój ekonomiczny sens. Państwa płacące odszkodowania znalazły się w kręgu wpływów państw zwycięskich, zwłaszcza USA i ZSRR. Nie mając złota musiałyby spłacić zobowiązania z nadwyżek eksportowych, co doprowadziłoby do zahamowania rozwoju gospodarczego, współpracy gospodarczej oraz pełnego wykorzystania aparatu wytwórczego wszystkich krajów znajdujących się w kręgu tych wpływów. Przenoszenie aparatu wytwórczego przynosi płacącemu duże szkody, a zbyt małe natomiast korzyści wierzycielowi. Szacuje się, że przeciętnie pomoc udzielona przez państwa zwycięskie państwom pokonanym nie była niższa od otrzymanych r.
