Banki w Polsce
Banki w Polsce, tworzą system, w którym poszczególne instytucje bankowe — zgodnie z zasadą podziału pracy i specjalizacji — pełnią ustalone zadania w zakresie emisji pieniądza, gromadzenia środków pieniężnych jednostek gospodarki narodowej oraz oszczędności pieniężnych ludności, kredytowania, organizowania rozliczeń pieniężnych jednostek gospodarki narodowej i obsługi pieniężno-kredytowej obrotów z zagranicą. Banki sprawują kontrolę działalności finansowo-gospodarczej klientów, zwłaszcza w odniesieniu do celowości i efektywności zużycia udzielonych kredytów bankowych, ich zabezpieczenia i przestrzegania dyscypliny finansowej i inwestycyjnej. Zasadnicza rola w systemie przypada Bankowi Narodowemu Polskiemu, który jako centralny bank państwa realizuje — na podstawie wytycznych ministra finansów — politykę emisyjną, kredytową i walutową państwa i jest koordynatorem tej polityki w systemie bankowym. NBP opracowuje plany kredytowe całego systemu i w stosunku do pozostałych banków ma uprawnienia w zakresie kontroli celowości zużycia udzielonych im kredytów refinansowych oraz żądania sprawozdawczości z wykonania planów. NBP jako bank centralny pełni funkcje banku banków i jednocześnie bezpośrednio kredytuje i kontroluje całokształt działalności eksploatacyjnej, a po zlikwidowaniu Banku Inwestycyjnego także inwestycyjnej wszystkich działów gospodarki poza rolnictwem, leśnictwem i handlem zagranicznym. Pozostałe banki, nad działalnością których sprawuje nadzór minister finansów, mają ściśle określone kompetencje. Uniwersalnym bankiem rolnictwa i leśnictwa (eksploatacja i inwestycje) jest — Bank Rolny. Bank Handlowy w Warszawie SA prowadzi rozliczenia z zagranicą i zajmuje się finansowaniem, kredytowaniem i kontrolą przedsiębiorstw handlu zagranicznego w ich działalności eksploatacyjnej i inwestycyjnej. W skład systemu wchodzą także dwa dalsze banki specjalistyczne:Bank Polska Kasa Opieki SA, pośredniczący w realizacji przekazów walutowych z zagranicy na rzecz ludności w Polsce przez wypłaty w złotych lub stawianie do dyspozycji towarów (tzw. eksport wewnętrzny) i Powszechna Kasa Oszczędności, zajmująca się w powiązaniu z urzędami pocztowymi obrotem bezgotówkowym, gromadzeniem oszczędności ludności oraz kredytowaniem ratalnych zakupów towarów i budownictwa mieszkaniowego ludności nierolniczej. Należy tu ponadto Bank Gospodarstwa Krajowego, zajmujący się likwidacją własnej działalności przedwojennej, okupacyjnej i powojennej oraz wykonujący różne zlecone zadania likwidacyjno-windykacyjne. Oprócz wymienionych instytucji, które pod względem formy prawnej dzielą się na banki państwowe i banki akcyjne (Bank Handlowy w Warszawie SA, Bank Polska Kasa Opieki SA) do systemu bankowego należy sieć spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych, których zadaniem jest gromadzenie oszczędności, udzielanie pożyczek i obsługa bankowa ludności chłopskiej, drobnej prywatnej wytwórczości i zakładów usługowych. Spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe mogą korzystać, w ramach planu kredytowego, z kredytów w banku państwowym i w tym zakresie podlegają jego kontroli. Wszystkie banki posiadają osobowość prawną. Statuty ich podlegają zatwierdzeniu bądź przez Radę Ministrów (banki państwowe), bądź przez ministra finansów (banki akcyjne). Do powstania banku państwowego wymagana jest uchwała, a do utworzenia banku w formie spółki akcyjnej — zgoda Rady Ministrów. Banki państwowe nie odpowiadają za zobowiązania państwa, a państwo nie odpowiada za zobowiązania banków państwowych. Wyjątkiem od tej zasady są udzielane przez NBP gwarancje w związku z transakcjami zagranicznymi i przejęcie przez państwo poręczenia za zobowiązania banków z tytułu wkładów oszczędnościowych ludności.
