Zabezpieczenie kredytów
Zabezpieczenie kredytów, zagadnienie z.k. bankowych wynika z założenia zwrotności tych kredytów; banki udzielające kredytów chcą mleć pewność, iż zostaną spłacone w ustalonych terminach i w tym celu szukają w różnych formach zabezpieczenia swoich należności. Rozróżnia się: 1. materialne zabezpieczenie zwrotności kredytu, wynikające z charakteru operacji gospodarczej, na finansowanie której został udzielony; 2. formalne gwarancje dla banku ułatwiające uzyskanie spłaty kredytu w przypadku niewypłacalności lub niesumienności kredytobiorcy. W bankowości kapitalistycznej z.k. odgrywa stosunkowo dużą rolę ze względu na znaczny stopień niepewności w gospodarowaniu (niebezpieczeństwo bankructwa, zwłaszcza w mniejszych przedsiębiorstwach) oraz nasilenie operacji o charakterze spekulacyjnym (tzn. nie związanych z realnymi procesami gospodarczymi i podejmowanych na podstawie przewidywań zmian cen w przyszłości). Banki dążą do z.k. przez możliwie wnikliwą ocenę odpowiedzialności majątkowej potencjalnych kredytobiorców oraz charakteru kredytowanych operacji i domagania się w przypadkach wątpliwych gwarancji (np. zastawu, zabezpieczenia hipotecznego lub poręczenia ze strony osób budzących zaufanie banku). W przypadkach dyskonta weksli zabezpieczenie stwarza charakter weksla i uproszczone postępowanie windykacyjne. Szczególną formą z.k. jest ubezpieczenie ich w zakładach ubezpieczeniowych. W gospodarce socjalistycznej w związku ze ścisłym powiązaniem kredytowania z realnym procesem gospodarczym, wyeliminowaniem operacji spekulacyjnych i strukturą własnościową problem formalnego z.k. nie występuje z taką ostrością. W olbrzymiej większości przypadków z.k. zapewnia automatycznie charakter kredytowanych operacji. W sferze własności państwowej ogólnonarodowy charakter tej własności stwarza istotne gwarancje z.k., istnieje wprawdzie instytucja poręczenia kredytów przez jednostkę nadrzędną, którego bank może się domagać, gdy kredytowane przedsiębiorstwo nieprawidłowo gospodaruje, ale ma to charakter bardziej środka oddziaływania na gospodarkę przedsiębiorstwa niż z.k. przed niewypłacalnością przedsiębiorstwa. Potrzeba formalnego z.k. występuje natomiast przy kredytowaniu spółdzielczości i jednostek gospodarki nieuspołecznionej. W stosunkach kredytowych ze spółdzielczością i gospodarką nieuspołecznioną stosowane są następujące formy zabezpieczenia: 1. poręczenie wekslowe członków spółdzielni, zwłaszcza członków organów spółdzielni, lub osób majątkowo odpowiedzialnych w gospodarce nieuspołecznionej; 2. poręczenie wg prawa cywilnego lub poręczenie wekslowe związku spółdzielni; 3. przelew (cesja) należności od odbiorców; 4. zastaw na normowanych środkach obrotowych na zasadach ogólnych; 5. hipoteka kaucyjna i hipoteka zwykła. Zasady stosowania poszczególnych rodzajów zabezpieczenia określają przepisy bankowe.
