Cena złota
Cena złota, pieniężne wyrażenie wartości złota jako towaru. W warunkach -waluty złotej c.z. jako odrębna kategoria ekonomiczna nie istnieje, wówczas bowiem złoto Jest pieniądzem. A zatem np. gdy dolar zawierał 1,5 g złota, ilość ta nie kosztowała 1 doi., lecz po prostu była dolarem. Podobna sytuacja istnieje w systemach waluty pozłacanej, o ile mechanizm wymienialności banknotów zrównuje jednostkę pieniężną z określoną ilością złota. W systemie pieniądza papierowego, w którym nie ma wymienialności pieniądza na z góry określoną ilość kruszcu, złoto nowo wydobyte, tezauryzowane, gromadzone Jako fundusz pieniądza światowego i używane w technice Jest sprzedawane i kupowane legalnie lub nielegalnie przez władze pieniężne, osoby prywatne i przedsiębiorstwa po określonej cenie oficjalnej lub wolnorynkowej. Cena oficjalna obowiązuje w transakcjach władz pieniężnych z ich dostawcami krajowymi oraz między władzami pieniężnymi różnych krajów. Ustaloną przez władze pieniężne USA w 1934 oficjalną c.z. stanowiła państwowa cena amerykańska, wynosząca 35 doi. za uncję trojańską 31,1 g; do takiego poziomu dochodziła wówczas c.z. na rynku w trakcie przechodzenia od waluty złotej do pieniądza papierowego. Cenę tę przyjęły po wojnie państwa członkowskie Międzynarodowego Funduszu Walutowego za podstawę określenia swoich formalnych parytetów walutowych; parytety te stanowiły właściwie wyrażenie amerykańskiej państwowej c.z. w walutach poszczególnych krajów. Sztywna, oficjalna c.z. pozostawała w sprzeczności ze spadającą siłą nabywczą dolara, która na początku lat 70-tych kształtowała się na rynku amerykańskim poniżej 40% poziomu z 1934. Wolnorynkowa c.z. wykazywała znaczne wahania w zależności od aktualnego stosunku podaży i popytu na złoto. W końcu lat 40-tych była ona prawie o 50% wyższa od oficjalnej, 10 lat później przewyższała ją tylko nieznacznie. W 1961 między władzami pieniężnymi USA, Wielkiej Brytanii, Francji, NRF, Włoch, Belgii, Holandii i Szwajcarii doszło do poufnego porozumienia w sprawie utworzenia wspólnej puli złota o udziałach zróżnicowanych stosownie do wielkości posiadanych przez nie rezerw oraz roli odgrywanej w handlu światowym. Celem porozumienia było regulowanie prywatnego rynku złota o utrzymywanie wahań Jego ceny w granicach odbiegających w dół i w górę od oficjalnego poziomu co najwyżej koszty transportu między Ameryką i Europą, wynoszące ok. 20 centów za uncję. Funkcję agenta puli powierzono Bankowi Anglii, który, w zależności od fluktuacji popytu i podaży, dokonywał na rynku londyńskim interwencyjnej sprzedaży złota z zapasów puli bądź też zakupów na jej rzecz. W miarę postępowania kryzysu funta i dolara oraz wzmagania się ucieczki od tych walut, run na złoto zaczął przybierać takie rozmiary, że jego interwencyjne dostawy, uszczuplające rezerwy państwowe, stały się niewystarczające do zahamowania wzrostu ceny wolnorynkowej. W okresie dewaluacji funta przekroczyła ona na rynku londyńskim 40 doi. za uncję. Uczestnicy poufnego porozumienia w sprawie wspólnej puli złota musieli dać za wygraną. Po agresji izraelskiej wycofała się z tej akcji interwencyjnej Francja, a w marcu 1968 pula rozpadła się po podjęciu decyzji przez kierowników banków centralnych pozostałych 7 krajów o zaniechaniu regulowania prywatnego rynku złota, pozostawiającej kształtowanie się jego ceny swobodnej grze popytu i podaży. W marcu 1971 USA zawiesiły wymienialność na złoto swoich krótkoterminowych zobowiązań wobec zagranicznych władz pieniężnych, przez co oficjalna c.z. utraciła cechę realności. Dewaluacja dolara w grudniu 1971 równała się nominalnemu podniesieniu c.z. do 38 doi. za uncję. Po ponownej dewaluacji w lutym 1973 oficjalna c.z. wynosiła 42,22 doi. za uncję, a następnie biła ona na rynku prywatnym dotychczasowe rekordy wysokości przekraczając wiosną 1973 100 doi. za uncję. Główny międzynarodowy rynek złota znajduje się w Londynie, najważniejsze poza nim — w Zurychu, Paryżu, Bejrucie, Bombaju, Hongkongu, Monte-video.